124




Orjinal Adı: Vesikalı Yarim
Yönetmen: Ömer Lütfi Akad
Senaryo: Sait Faik Abasıyanık, Safa Önal
Oyuncular: Türkan Şoray, İzzet Günay
Yıl: 1968

Aşağıdaki kısa notlarım filme dair fazlasıyla bilgi içerir. Filmi izlemeyenler için pek faydalı olmaz..


** İlk söylemek istediğim şey: Vesikali Yarim, kusursuz bir mizansene sahip!


** Halil'in Sabiha'yı ilk kez gördüğü sahne.. 1968 yılında çekilen bu filmde "sessizlik" kullanımı ne kadar güzel bir öznel sahne yaratmış.. Sabiha sigara dumanlarının ardında sanki bir rüya gibidir.. Halil'in kafasında pavyonun gürültüsü, sahnedeki şarkıcının ve orkestranın sesi bir anda kesilir.. Sadece Sabiha'nın yüzü vardır artık onun beyninde.. Ve aslında pavyonda onlardan başka kimse yoktur, Halil için.. Sabiha'nın "sigaramı yakar mısınız?" sorusuyla birlikte rüyadan uyanır Halil..


** Kendi halinde bir manav olan Halil'in hayatı, Sabiha ile tanıştıktan sonra bambaşka bir yöne doğru gider.. Bir "denge" bozulur Halil'in hayatında.. Bir "tutkulu sevda"ya dönüşür hayat.. Ama en sonunda "dengeye geri dönüş" zorunluluğuyla boynu bükük girer yeniden evine.. İşte yönetmenlik burda devreye girer. Halil'in "denge"den çıkıp yeniden "denge"ye dönüşü, açılış ve final sahnelerinin mizanseni ile muhteşem bir anlatıma bürünmüş. Açılış sahnesinde içi meyve sebze dolu olan ve neşeyle sürülen at arabası, filmin sonunda içi boş ve sadece görev icabı sürülen bir at arabasına dönüşür.. Sanki yenilgi, hüzün ve umutsuzluk işlemiştir her bir zerresine o boşluğun..


** Akad, gerçekten öyle kusursuz bir mizansen oluşturmuş ki filmde.. Yaşananlar, filmdeki hiçbir karakter tarafından konuşulmuyor.. Halil'in ne gidişi, ne de dönüşü örneğin.. Ne babası ve annesi, ne karısı ne de çocukları tarafından tek bir kez bile masaya yatırılmıyor. Ama o manav dükkanı yok mu o manav dükkanı.. Halil'in manavdaki resmedilişi, Türkiye'nin o dönemdeki sosyoljik yapısından, aile yapılarına, ataerkilliğe kadar her şeyi anlatıyor..


** Filmde en sevdiğim şey ise aşkı ve sevdayı, hep yapılanın aksine "ahlakçılık" penceresinden anlatmaması oldu. Sabiha pavyonda çalışan bir konsomatris olmasına rağmen, film boyu bu durum hiçbir şekilde olumsuz gösterilmedi. Halil hiçbir zaman onu ahlakçı bir bakış açısıyla yargılamadı.. Bu çok cesur bir film. Sabiha'yı bize bu yola zorla düşmüş, kurtulmaya çalışan zavallı bir kadın olarak da sunmadı. Olduğu gibi kabul etmemiz istendi sadece.. Gerçek hali ile.. Halil'in aileye dönüşünün ardındaki sebep de Sabiha'nın vesikalı olması değildi. Hatta Halil'in aileye dönüşünün sebebi ahlaki değerler bile değildi.. Yalnızca gerçekler.. zorunlu kalmaktı.. Halil'in babası da Sabiha'yı ilk gördüğünde ona kötü kadın muamelesi yapmadı. Hatta aksine usulca sordu:"Halil nasıl?" diye.. Ne iç yakıcıydı aslında. Yani film ahlakçılıkla değil gerçekçilikle kurulu bir yapıya sahip.. Ve aslında buydu içteki ahlakları ortaya çıkaran.. 


** Nitekim, en dokunaklı sahnelerden biri de "-merhaba Halil, -merhaba Sabiha" diyaloğuyla birden eski hayatların geride bırakılıp yeni bir hayata birlikte başlanabileceği umudunu veren, evde karşılıklı kadeh kaldırdıkları sahne..


** Sabiha'nın Halil'den vazgeçişini de final sahnesinde öyle güçlü bir şekilde anlatır ki Akad, son dakikada boğazımızda bir yumru oluşur. Halil'in babasının bir adım öne çıkarak Sabiha'ya doğru bakması.. Sanki der ki yaşlı adam: "Dur, buraya geçmene asla izin vermem"! Ve Sabiha kalbini kıra kıra vazgeçer Halilinden..


** Ve o finalden sonra daha da anlamlı olur Sabiha'nın bir ara söylediği söz: "Sevgi de yetmiyormuş. Çok eskiden rastlaşacaktık."  Bir aşkın imkansızlığı daha yakıcı nasıl anlatılabilir ki?!


** Vesikalı Yarim'de karakterlerin sessizliğiyle anlatılan ve bir türlü dillendirilmeyen o yoğun hüznü, müziklerle çok çok iyi beslenmiş. Hatta öyle ki filmin içinden müzik çıkıyormuş değil de o müziğin içinden film çıkıyormuş gibi.. Araştırmadım bilmiyorum ama sanki Şükran Ay'ın seslendirdiği "Kalbimi Kıra Kıra" şarkısı bu film için özel olarak yazılmış gibi.. Bu hüzünlü hikayeyi görüntüler kadar, diyaloglar kadar müzik de anlatıyor..


Şükran Ay'ın yorumu ile filmin müthiş şarkısı.. Kalbimi Kıra Kıra.. Hüzünle dinleyiniz..



0 yorum:

Yorum Gönder